Bệnh thận mãn tính là tình trạng bất thường về cấu trúc hoặc chức năng của thận, kéo dài trên 3 tháng và gây ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh. Vậy chế độ dinh dưỡng ở từng giai đoạn của bệnh thận mạn cần lưu ý những gì? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này nhé!

NKF – KDOQI 2002 chia bệnh thận mạn thành 5 giai đoạn dựa trên GFR

Bệnh thận mãn tính (Nguồn: Internet)

Mục tiêu chế độ ăn uống trong bệnh thận mãn tính

• Ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh thận mãn tính liên quan đến việc kiểm soát các bệnh tiềm ẩn như tăng huyết áp, tiểu đường, v.v.
• Kiểm soát các biến chứng liên quan đến bệnh thận mạn tính như tăng huyết áp, thiếu máu mạn tính, suy dinh dưỡng, rối loạn chuyển hóa canxi và phốt pho, biến chứng tim mạch…
• Phòng chống suy dinh dưỡng

Nhu cầu dinh dưỡng cho người bệnh thận mãn tính

QUYỀN LỰC

• Dưới 60 tuổi: 35 kcal/kg cân nặng lý tưởng/ngày
• Trên 60 tuổi: 30-35 kcal/kg cân nặng lý tưởng/ngày
• Chạy thận nhân tạo: 35 kcal/kg thể trọng lý tưởng/ngày
• Lọc màng bụng: 30-35 kcal/kg cân nặng lý tưởng/ngày

Chất đạm

Sử dụng nguồn đạm có giá trị sinh học cao, tỷ lệ đạm động vật >50% tổng nhu cầu đạm/ngày

• Giai đoạn 1 – 2: 0,8 – 1g/cân nặng lý tưởng/ngày
• Giai đoạn 3: 0,6g/cân nặng lý tưởng/ngày
• Giai đoạn 4:
  • Không lọc máu: 0,6 g/cân nặng lý tưởng/ngày
  • Chạy thận nhân tạo: 1,2g/cân nặng lý tưởng/ngày
  • Lọc màng bụng: 1,2 – 1,5g/cân nặng lý tưởng/ngày
• Cấy ghép thận:
  • 4-6 tuần sau ghép thận: 1,3-2 g/cân nặng lý tưởng/ngày
  • Sau ghép thận 6 tuần: 1g/cân nặng lý tưởng/ngày

chất béo

20-30% tổng nhu cầu năng lượng

các chất khác

• Lượng dịch tùy thuộc vào tình trạng lâm sàng như: mức độ phù, lượng nước tiểu, huyết áp, điện giải đồ, v.v. Nhu cầu chất lỏng có thể được tính như sau: Nhu cầu chất lỏng = Thể tích nước tiểu + 500 ml/ngày
• Natri: (tham khảo bài dinh dưỡng trong bệnh suy tim)
• Kali: 2000 – 3000 mg/ngày, chỉ hạn chế khi kali máu tăng (> 5 mmol/l)
• Canxi: 1000 – 1200 mg/ngày
• Phốt pho: 800 – 1200 mg/ngày hoặc 8-12 mg/cân nặng lý tưởng/ngày. Chức năng bài tiết phốt pho của thận bị suy giảm, vì vậy bệnh nhân suy thận mãn tính nên hạn chế thực phẩm giàu phốt pho.
• Vitamin D: Mất chức năng thận làm giảm quá trình sản xuất vitamin D dạng hoạt động của thận. Do đó, bệnh nhân mắc bệnh thận mãn tính nên được bổ sung vitamin D hoạt động khi nồng độ vitamin D trong huyết thanh cao.
• Vitamin K: Bệnh nhân dùng thuốc chống đông máu như Warfarin nên cẩn thận với thực phẩm giàu vitamin K.

Những lưu ý khi xây dựng thực đơn cho người bệnh thận mạn

Mẹo hạn chế kali trong chế độ ăn

Thực phẩm giàu kali (Nguồn: Internet)

• Không vượt quá nhu cầu protein trong khẩu phần ăn
• Không sử dụng chất thay thế muối có chứa kali
• Rửa sạch trái cây và rau quả trước khi ăn

Thực phẩm giàu kali nên hạn chế

• Ngũ cốc: Khoai tây, khoai lang, bí, các loại đậu, ngũ cốc như gạo lứt, bánh mì lúa mạch đen, v.v.
• Trái cây: Chuối, dưa, kiwi, cam, bơ, nho khô, chà là, v.v.
• Rau: Rau xanh, nấm,..

Thực phẩm ít kali bệnh nhân suy thận mãn tính nên ăn

• Ngũ cốc: Ngô, ngũ cốc tinh chế như gạo trắng, bánh mì trắng, v.v.
• Trái cây: Táo, dâu, nho, bưởi, xoài, đu đủ, dứa, lê, v.v.
• Rau củ: Bắp cải, cà rốt, súp lơ, cần tây, hành trắng, dưa chuột, cà tím, đậu bắp, dưa chuột, xà lách, v.v.

Mẹo hạn chế photpho trong khẩu phần ăn

• Không nên vượt quá nhu cầu đạm trong khẩu phần vì Phospho có nhiều trong thực phẩm giàu đạm như thịt/cá/sữa/đậu v.v.
• Tránh ăn thực phẩm đã qua chế biến có bổ sung phốt pho bằng cách đọc thành phần trên bao bì không có từ “PHOS”.

Thực phẩm giàu photpho (Nguồn: Internet)

Hãy theo dõi để biết thêm nhiều thông tin hữu ích về sức khỏe và dinh dưỡng nhé! Hẹn gặp lại các bạn trong những bài viết tiếp theo.

1. Bộ Y tế (2015). Dinh dưỡng trong điều trị bệnh thận mãn tính ở người trưởng thành. Hướng dẫn điều trị dinh dưỡng lâm sàng, NXB Y học Hà Nội, 148 – 152.
2. Bộ Y tế (2015). Bệnh thận mãn tính. Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị một số bệnh thận tiết niệu, Hà Nội, 129 – 138.

Gửi bởi: Thái Hà

Từ khóa: Dinh dưỡng cho người bệnh thận mạn cần chú ý gì?